Bulgaristan Pomakları – Geçmisini ve geleceğini arayan azınlık
Bugün Pomaklar Türkiye, Yunanistan, Bulgaristan, Makedonya, Arnavutluk ve Bosna’nin arazisinde yasiyorlar. Etnik kökenleri konusunda çesitli görüsler bulunmasina ragmen tarihçiler anayurtlari olan Orta Asya’dan Balkanlar’a gelis tarihleri konusunda birlesiyor ve XI. yüzyilda bugün yasadiklari arazilere geldiklerini savunuyorlar. Etnik mensei konusunda ise görüs birligi hala saglanmis degil. Bir görüse göre Orta Asya’yi terk ederek, Ukrayna ve Romanya üzerinden Bulgaristan’a gelen Kuman Türklerinin torunlari olan Pomaklar daha sonra dinlerini terk ederek, Müslümanligi benimsediler ve zamanla Osmanlilarla kaynastilar. Bu görüse göre ise Pomaklarin mensei Türk.

Baska bir görüs ise Pomaklarin daha orta Asya’da iken Islâmi kabul etmis Bulgarlar oldugunu savunuyor.

Günümüz Bulgaristan’in kurucusu Han Asparuh’un kardesi Kotarg’in Müslüman olmasi ve Kuman-Volga Bulgar devletini kurmasiyla olusmus bir toplum deniliyor. Yunanistan Pomaklarin en eski Yunanlilar oldugunu savunuyor. Makedonya ise Makedon olduklarini iddia ediyor. Konustuklari dile Pomakça deniliyor ama dünyanin hiçbir yerinde resmi dil olarak kabul edilmiyor. Konusulan tüm ülkelerde Pomakça’nin içinde Türkçe kelimelerin sayisi hayli fazla. Günümüzde haritaya bakildiginda Istanbul, Gaziosmanpasa semtinden baslayarak Adriyatik Denizine uzanan bir çizgide Pomaklarin yasadigini görüyoruz. Yasadiklari her ülkede de çesitli dönemlerde baskilara maruz kalmislar, içinde yasadiklari topluma entegrasyon laflari altinda asimile edilmislerdir. Yüzyillarca süren bu fiziki ve psikolojik baskilar Pomaklarin benliginde günümüzde derin yaralar açtigini görüyoruz.

Pomaklara Pomak denilmiyor

Bulgaristan örnegini ele alirsak bugün ülkede Pomaklara Pomak denilmiyor, resmi literatürde adlari “Bilgaromohamedani” olarak geçiyor. Anlami da “Mohammed’e inanan Bulgarlar” yani Bulgar Müslümanlari anlaminda. Bulgar hükümeti onlari azinlik olarak tanimiyor. Osmanli’nin bu yerlerden çekilmesinden sonra Pomaklara karsi uygulanan asimilasyon politikasinin iki agir asamasi yasandi. Birincisi Çarlik döneminde, ikincisi de komünist iktidar zamani. 1990 yilinda yikilan totaliter komünist rejimi daha 1912’de ve 1970 yillarinda Pomaklarin Türk isimlerini zorla Bulgar isimlerle degistirdi, müslüman giyim ve adetlerini yasakladi. Pomaklar bu baskilara karsi gelerek ülkenin birçok yerinde hükümet güçleriyle çatisti. Bunun neticesinde yüzlercesi hapislere atildi veya öldürüldü. Geçmiste oldugu gibi bugün planli bir asimilasyona maruz kalmasalar da kendilerini kenara itilmis hissediyorlar. Bulgaristan’in Avrupa’ya entegrasyon yolunu seçmesiyle çesitli kurumlarin Pomaklara karsi tutumu degismesine ragmen hala varolan önyargilar degismis degil. Bulgar devleti onlari azinlik olarak tanimayi reddettigi için hükümet yardimlari bu topluluga ulasamiyor. Üstelik bu azinlik yogun olarak Rodoplar bölgesinde, ülkenin en yoksul kesiminde yasiyor. 2000 yilinda yapilan nüfus sayimina göre Pomaklarin sayisi 200 000 civarinda, yani Bulgar nüfusunun % 2,5’ini teskil ediyor.

Türkler gibi Pomaklarda zorla degistirilen isimlerini geri aliyor

Ülke demokratik sürece girdikten sonra bir zamanlar zorla degistirilen Türk isimlerini geri alan Pomaklarin sayisi az degil. Ne var ki, devlet kurumlari bu konuda da zorluk çikarmaya devam ediyor. 2004 yilina ait Batili insan haklari kuruluslarinin raporlarinda Yakuruda sehrinden örnek verilerek kendilerini Pomak olarak adlandirilan insanlar hükümet memurlari tarafindan ayrimciliga tabi tutulduklarini belirtiyorlar. 2003 raporlarinda ise Bulgar isimlerinin disindaki adlarin alinmasinda ve kullanilmasi konusunda herhangi bir yasaklama olmadigi belirtiliyor fakat Türklerde Pomaklarda isimlerinin geri verilmesi islemlerinin çok zaman aldigi yönünde sikayette bulunduklari vurgulaniyor.

58 yasindaki Biyoloji ögretmeni Biserka Kalinova, tanidiklarinin kendisine Türk ismiyle, Hatça (Hatice) olarak hitap ettiklerini söylüyor ama 1986 dogumlu kizinin Türk adi almak istemedigini belirtiyor. Annesine göre üniversite ögrencisi olan kizi Türk adi almaktan utaniyor. Zlatograd kentinde oturan Ahmet Sadik’in torunlari da Türk isimlerini geri almak istemiyorlar. Okulda herkes bizi Bulgar isimleriyle taniyor diyorlar ama dedesi hiçbir zaman onlari Bulgar isimleriyle çagirmamis. Pomaklarda kusaklar arasinda din, köken, gelenek görenek ve yasam tarzi bakimindan derin bir uçurum olusmus. Kendini Bulgar mi, Türk mü yoksa Pomak mi oldugunu bilmeyenlerin sayisi fazla. Bu konuda kesin rakamlar verilemiyor, çünkü yapilmis bilimsel arastirmalar yok.

Etnik kökenleri konusunda belirsizlik içindeler

Pomaklarin kendilerini hangi etnik kökenden hissettiklerine dair kesin rakamlar olmasa da genelleme yapilirsa ortaya üç tür cevap çikiyor. Kendini Türk hissedenler, Bulgar hissedenler ve kökeni konusunda bir duyguya sahip olmayanlar. Kendisinin etnik mensei konusunda belirsizlik içinde olanlar daha çok genç kesimde yogunlasiyor. Geçmiste uygulanan psikolojik sekillendirme, komünist sistemin beyin yikama propagandasi ve globallesen dünyanin getirdikleri genç Pomaklari bir bosluga itti. Bu bosluk içinde ait olduklari dini ve etnik kökeni bulmalari zorlasti. Hangi dine ve etnik kimlige sahip olduklarini bilmeyen bu Pomaklarin benlikleri, bilinçli ya da bilinçsiz her zaman bu soruya cevap ariyor.

Pomaklar ülkenin siyasi hayatinda da etkin bir rol alamiyorlar. Etnik azinlik olarak görülmedikleri için siyasi partiler problemlerine çözümler üretecek politikalar üretme konusunda isteksiz davraniyorlar. Kendilerini temsil edecek bir siyasi partileri ise henüz yok. Son genel seçimlerde Pomaklarin büyük bir bölümü üyelerinin çogunu Türklerin teskil ettigi Hak ve Özgürlükler Partisine oy verdi ama bu partinin kendilerini temsil etmedigini inananlarin sayisi da hayli fazla.

Azinlik olarak resmen taninmayan, etnik aidiyetleri konusunda belirsizlik içinde olan ve kendilerini ülkenin siyasi yasaminda temsil edecek bir olusumu olmayan Pomaklar geçmisin belirsizligiyle gelecegini ariyorlar.

http://www.sofyahaber.8k.com/yorum.html

10 Comments

1. serdar

   Posted Ocak 24, 2011 at 4:47 PM

   arkadaşlar pomaklar türk falan degildir , türklerle hiçbir kan bagıda yoktur . osmanlı yunanıstanı işgal ettikten sonra pomaklar türklügü kabul etmiştir. osmanlı yunanıstandan geri çekilincede yunan ordusu tarafından baskı görünce türkiyeye göç etmiştirler. ne çanakkalede nede istiklal savaşlarında pomaklar yoktur . anlayacagınız beleşe konan halklardır. atatürk pomaklara birçok toprak vermiştir , bulundukları topraklardada bir damla kanları yoktur

   0
2. Editör

   Posted Ocak 24, 2011 at 5:20 PM

   Serdar arkadaş yorumunuza birşeyler biliyorsunuz izlenimi vererek baslamışınız ama Pomak halkı hakkında zerre kadar bilginizin olmadığını görmekteyiz.
   Pomak halkı size göre sadece Yunanistanda yaşamakta ve Yunanistandan gelmiştir diye biliyorsunuz.
   Oysa Trakyadaki ve Çanakkaledeki Pomakların çoğunluğunun 1887 den beri yani Türkiye Cumhuriyeti daha ortada yokken o topraklarda yaşadığını sanırım bilmiyorsunuz.
   Sizi biraz araştırmaya ve fikir sahibi olmadan bilgi sahibi olmaya davet ediyoruz.
   Saygılarımızla.

   4+
3. Valk

   Posted Temmuz 13, 2011 at 6:06 AM

   Yazar hem pomakların aslında Bulgar, Türk yada Yunan olmadığını, yaşadıkları ülkelere entegre edilirken asimile edildiğinden bahsediyor ki bu görüşe kesinlikle katılıyorum. Pomaklar ayrı bir halktır. Ama yazar bir taraftanda Bulgaristandaki Pomak soydaşlarımızın TÜRK isimlerini geri alma çabası deyip duruyor. Orda Pomakların geri almaya çalıştıkları gerçek isimleri TÜRK isimleri değil MÜSLÜMAN isimleridir. Pomaklar Müslüman bir halktır. Kullandığımız isimlerin birçoğu Türklerde Müslüman olduğu için aynı olabilir ama dünyanın her yerinde Müslümanlar ortak isimler kullanır. Bu isimler Arapçadır ve Kuran-ı Kerimde geçtiği için kullanılırlar. Müslümanlar çocuklarına isim verirken Kuran da geçen isimler seçerler, başka isim verilirse mahşer günü isimsiz olarak çağrılacaklarına ve bunun günah olduğuna inanırlar çünkü. Düzeltmek istedim.

   0
4. Editör

   Posted Temmuz 13, 2011 at 12:18 PM

   Yazar hem pomakların aslında Bulgar, Türk yada Yunan olmadığını, yaşadıkları ülkelere entegre edilirken asimile edildiğinden bahsediyor ki bu görüşe kesinlikle katılıyorum. Pomaklar ayrı bir halktır. Ama yazar bir taraftanda Bulgaristandaki Pomak soydaşlarımızın TÜRK isimlerini geri alma çabası deyip duruyor. Orda Pomakların geri almaya çalıştıkları gerçek isimleri TÜRK isimleri değil MÜSLÜMAN isimleridir. Pomaklar Müslüman bir halktır. Kullandığımız isimlerin birçoğu Türklerde Müslüman olduğu için aynı olabilir ama dünyanın her yerinde Müslümanlar ortak isimler kullanır. Bu isimler Arapçadır ve Kuran-ı Kerimde geçtiği için kullanılırlar. Müslümanlar çocuklarına isim verirken Kuran da geçen isimler seçerler, başka isim verilirse mahşer günü isimsiz olarak çağrılacaklarına ve bunun günah olduğuna inanırlar çünkü. Düzeltmek istedim.
   Sözkonusu yazıda aktarılan sitemizin görüşleri değildir.Yukarıda sizin yazdığınız, Pomakların kullandıkları isimler ve ayrı halktırlar hakkındaki tespitlerinize bizlerde katılmaktayız.Saygılarımızla.
   Pomak News Agency

   0
5. selim

   Posted Şubat 13, 2012 at 12:42 PM

   serdar sen nasıl bir eleamnsın yahuu önce birşeyleri araştırda öyle yorum yap pomaklar daha senin dedelerinin dedesi dahi yokken trakya topraklarında yaşamış büyük bir topluluktur iskendere kadar uzanır ataları pomakların osmanlı ile ilişkileride osmanlının balkanlara yerleşmesiyle başlamıştır ki pomak adı da oradan gelmiştir yardım etmek manasına gelir ayrıca osmanlının ruhsatsız silah taşıma yetkisi verdiği tek milleettir makedon ve pomaklar pomak aslında makedon ırkındandır pomak sadece isim dir osmanlı tarafından verilen haa bu arada türkiye cumhuriyeti kurulmadan önce bulgaristan toprakları içerisinde ilk türk cumhuriyetini kuran topluluktur dostum ona göre türk mürktür diye bi,şey yok zaten türk deiller türkler türkiyede zaten yok sıkıntı yapma böle şeyleri türk dediğin orta asyada yaşayan çekik gözlu insanlardır bunlarıda bir araştır boşa yortumyazma bidaha bilmeden böle

   0
6. Merdan BAYRAM

   Posted Mart 21, 2012 at 9:15 PM

   Öyle pomak tanırım ki bu ülkeye ve inancına onun gibi bağlısı yoktur. Öyle Türk diye tanınan şerefsizler var ki ermeniden daha beter. Ben mi ? Ben Müslüman Türküm. Bu vatanı seven Müslüman Pomak benim kardeşimdir. İster kökü Türk, ister bilmem ne olsun ve kökenlerinin de Türk olduğuna inananlardanım.

   1+
7. Yilmaz Demir

   Posted Nisan 4, 2012 at 6:24 PM

   Burada yazılan yazılardan anlaşılan Pomaklar Osmanlı pomakların yaşadığı bölgeleri işgal edinceye kadar Pomaklar hristiyan değillerdi. Osmanlı işgaliyle birlikte müslümanlığı seçmeye başlıyorlar.
   Ases sorulması gereken soru osmanlı işgalinden önce hristiyan ve müslüman olmayan pomaklar hangi inancın mensubu idiler? Bu soruya verilecek cevap pomakların etnik kökenlerinin ne olduğu sorusuna bir şekilde cevap verecektir?
   Benim pomaklarla bir akrabalığım yok. Pomak arkadaşların var.
   Selamlar.

   1+
8. gülçin

   Posted Mart 8, 2013 at 6:08 PM

   Serdar esas bence sen türk değilsin, asla olamazsın, çünkü tarihini bilmiyorsun, ve komple sallıyorsun.Benim dedem pomak ve dedemin kardeşi balkan savaşında şehit düşmüş, resmen hakaret etmişsin , bilmeden.oysa pomaklar osmanlı dönemindede
   hep yardım etmişler. Allah seni bildiği gibi yapsın !!

   0
9. turan

   Posted Mayıs 30, 2014 at 3:55 PM

   Pomakların türk omadıklarını yazan zevat acaba kendinin ne olduğunu biliyormu bu zat sorsam tatarların Ahıskalıların ırakta ve suriyedeki Türkmenlerin türkmen ismi olduğu halde iranda 30 milyon azerinin hıristiyan Gagavuzların okadar çok örnek verebilirimki pek anlayacağını ihtimal vermiyorum ak hunları sorsam acaba tarihinide versem M.Ö 300/350 hatta ROMA’a son veren bu kavim ne oldu buharlaştımı zamanı varise okuyup araştırsın sonra tekrar konuşuruz bendeniz SELÇUKLU sarıca yörükleriden bir türküm 8000 yıldır anadoluda kafkasyada balkanlarda var olan TÜRK’ler dünyada en çok asimile edilmiştir. macar pomak(yardımcı)ırk değildir agriyani bulgar Arnavut gibi isimlendirilip tarih sahnesinde yerlerini almışlardır avrupada böyle ya orta asyada çinde hindistanda mısırda (memlüklüler arapça köle demektir)36000 yıllık tarih dünyada 450-500 milyon türk özgür 100milyon 350 si hala eseret altında bunu türk olan her kişi biliyor buzat bilmiyor öğrenmesine yardımcı olacağız tabiiki saygı ve sevgiler.

   2+
10. Ali Al-Yunani

    Posted Ocak 7, 2019 at 5:55 PM

    Turan, Arnavutlar türk değildir.

    1+