Bir Panayır Bir Festi(val) PAVLİ

Pavli Panayırı (Festi Pavli ) afişiyle birlikte Panayıra katılma arzusunun yanında yılların merakı yeniden debreşti sanki.

Pehlivanköy Lofcalı Pomakların duygularında özel yeri olan bir kasabadır. Lofca ve cevresi yaglı güreşlerin Ana Yurduydu ve Namlı Pelvanlar cıkarırdı ve bu pelvanlar ve cevresi Saray tarafından korunur kollanırdı Pomakların yerleştigi bu yöreye bilerek bilmeyerek te olsa Pehlivan köy denmesinde bir beis yoktu. Lakin yöre pomakları arasında “Pavli” lafı öncelikle söylenir durur. Rivayete göre eski adlarından biridir Pehlivanköyün. Lakin Pomakca bir kelime misali benimsenmişti “Pavli” kelimesi.

Pavli’den Pavlikanlara

Pavlikanlar kendi döneminin epeyce tutulan, egemen sisteme kafa tutan dinsel bir akımının adıdır Bizansın benimsemedigi,istemedigi sapkın saydıgı bir dini akımdır. Bir türlü baş edemedigi Pavlikanları.Anadoludan uzaklaştırmak icin önemli bir bir kısmını Balkanlarla Kostantinapol arasına sıkıştırarak her an müdahale edebilecegi bir yerdede tutmak istemiştir İşte o yer bu günki Pavli diye andıgımız yerdir.,

“Pavlikanlar VII.-IX. Yüzyıllar arasında Bizans siyasi ve dini tarihinde önemli bir yere sahip Hıristiyanlığın heretik bir mezhebidir. Bu mezhep Bizans devletini ve kilise teşkilatını uzun yıllar meşgul etmesi nedeniyle gerek ortaçağ siyasi tarihi, gerekse Hıristiyan teolojisi tartışmalarında sürekli gündeme gelerek tarihin araştırma konularından biri olarak karşımıza çıkmaktadır.”iSLAM-BiZANS iLiŞKiLERi BAGLAMINDA “PAVLiKANLAR” ÜZERiNE BiR DEGERLENDiRME adlı eserindeN Yrd.Doç.Dr. Mehmet ÇOG.

Pavlikanlaar zaman icerside tarih sahnesinden cekilirken bir kısım trak ve yerli halkla rumlaşarak pavli adını sürdüre gelmiştir. Gel zaman git zaman derken 1870 li yıllara gelindiginde,

Tuna Nehri Akmam Diyor–

Osman Paşanın kılıcı taşı baştan başa yarıyor Rus Generali esir düşen Osman Paşanın o kılıcını almam diyor. Olan Lofca Pomaklarına oluyor

İki büyük paşanın, iki ordunun savaşmaları bittigi halde Rus Korumacılıgında Savaş envarterine dahil olacak bir yıl süren kırım günleri başlıyor. – Lanetli günlermi dersiniz, Büyük felaketmi, katliammmı, soykırımmmı ne derseniz deyin başlıyor ve o yıl icersinde sag kalanlarımız meric nehrinin öte yakasına bügünlerde beri yakasına geciyoruz. Merkezi PAVLİ olan Ergene ve kollarına dagılarak zaman icinde Pavli etrafında bir daire cizerek boş köylere, su kaynaklarına metruk yerleşim yerlerine padişahın gösterdigi ciflik yada mandralara yerleşiliyoruz

Pavliyi Merkez Alan Yerleşim Güdüsü Ne Olabilir.

Balkanlara Yakınlıgı olabilir belkide Osmanlı güclenip “Rus Gavurunun” Balkanlardan elini ayagını cekmesiyle geri dönmenin mümkün olabir,yakıcılıgı olabilir elbet. . Bazı günlerde atmosfer koşullarının mercek etkisi yaptıgında Balkanların görüldügü iddia edilir cevre köylerde. işte o kadar yakındır Balkanlar Yürek mesafesinden biraz ırak.

Bir sebepte “Pavli” ismiyle tarihsel bir bag, duygusal bag kurmak olabilir mesela.

“Sadece Türkiye tariiıi değil, inançlarını Balkaniara taşıyarak Balkan siyasi ve sosyal tarihinin şekillenmesinde de etkili olurlar. Nitekim Türkiye’deki Pavlikanların Balkanlardaki uzantılarından biri olan Bogomiller XI. asırdan gunumuze kadar bölge tarihini etkilerlikleri görülmektedir” der iSLAM-BiZANS iLiŞKiLERi BAGLAMINDA “PAVLiKANLAR” ÜZERiNE BiR DEGERLENDiRME adlı eserinde Yrd.Doç.Dr. Mehmet ÇOG.

Karşımızda Bogomillik

Bazı büyüklerimiz nasihatlerinde şöyle derlerdi “Dinimizi verdik ama dilimizi vermedik”. Hep merak ederim Feda edilen “Din” neydi diye,

İşte bilim adamlarının tarih araştırmalarının sonuclarıyla karşımıza dikiliveriyor Bogomillik. Peki ne feyz ediyormuş bu din gecmişte atalarımıza, nenelerimize.

.. “Geciminden fazla mal mülk edinmiyeceksin” “Karnı ac olanı tok sırtı acık olanı sırtı pek edeceksin” “Kendi işin dahi olsa hava kararınca çalışmıyacaksın” “Şan şöhret stanele ait şeylerdir bunlara tamah etmiyeceksin” “kendi rızkını kazanacaksın ama başkasına ( corbacılara senyörlere) calışmıyacaksın” gibi bu günlerde “sacma sapan” gelebilecek şeyler söylerken bunun temelindede Büyük rab tüm kosmosun sahibi yaratıcısı, isa aleyselam göklerin sahibi ve koruyucusu, Stanel (şeytan diye anlıyabiliriz.) maddi dünyanın yaratıcısı.

Onun icindirki Bogomilikte para, pul,şan,şöhret,hanlar hamamlarkatlar yatlar haramdır cünki stanele (büyük ogul Stanel) ait şeylerdir onlar. Din evleri stanelin tuzaklarıdır haclar putlar işaretler dinsel törenler stanele ait uygulamalardır.

Zurnanın zırt dedigi delikte şu olması gerekiyor Bogomil dinsel inanışın bazı ilkeleri prensipleri zorunlulukları Pavlikan inanışından gecme yada devranılmıştır.

Neden Pavli Aşıgı Bir Halkız ?

Sanıldıgının aksine Dinlerin biri bitip biri başlamaz devamlılık esastır ondandırki ibadethaneler el degiştirir isim degitirir ama işlevi degişmez degiştigi an fiziken yok olur, En eski zigavutlar kilise olur kilise camiye cevrilir. Ermişler, evliyalarda öyledir gerektiginde devamlılık ugruna bir evliyanın üstüne diger evliya bile gömmülür.

Eskibaba (Babaeski) tektanrılı dinler öncesi Pagan inanışlar döneminde Yeşil baba diyebilecegimiz, baharda ziyaret edilen ibadet yerleri iken bizansta Paul Baba adını alır Bahar başlangıcında Kilisenin izin verdigi ölcüde ziyaretler gercekleşir. Kostantinapol ahalisinin ragbet ettigi bu bahar ayini ziyaretleri sürerken (Kakavayı merak edenler icin başlama noktası olabilir.) İsmaili Erenlerinden Saruca Saltuk babanın Balkanlarda Dobrucada vefaat etmesi sonucu 11 makamından birisi Paul baba türbesinin üstüne- yanına- kenarına gömülmesiyle eski baba türbesi Paganların , hırıstiyanların, bektaşilerin inanclarını karşılayan ritiellerin düzenlendigi bir türbe halini alır.

E bunca tarihsel sebep dinsel devamlılık varken Lofcalı Pomakların yerleşme merkezi olarak PAVLİ şehrini secmeleri, tercih etmeleri cok dogal şey degilmidir..Bazılarımızdan şöyle bir itiraz olabilir “Bizim şu anki inanışımızla bir bag kuramadık bir benzerlikte yokki.” diye.

Pomaklar balkanlarda, Rodoplarda, ovada Bogomil diye anılırken Bizns zulmune yana yakıla dinleriyle,inanışlarıyla birlikte direnirken, yanıbaşlarına anadoludan komşuları yerleşmeye başlarlar bunlara “Derviş” derler, Anadoludaki Selcuklu devletinin hükmettigi topraklardan kopup gelen Bektaşi Dervişleridir, en bilindik Saruca Babadır.

Bektaşi babalarının Alevi dedelerinin, dervişlerin Söylemleri Bogomil pesnatörlerinin,Bogomil papazların vaazları arasında benzerlikler bulunmaktadır bazen konularda aynılaşmakta bazen tıpatıplaşmaktadırlar bile.

“Ayrıca Pavlikanlar, Türkiye’de Alevilerin yaşadıkları coğrafyada bulundukları için ve bazı inançlarının Alevilerle benzerliğinden dolayı zaman zaman Aleviliğin kökenieri tartışmalarında da gündeme gelmektedir.” derken Doç.Dr. Mehmet ÇOG.

Bu tespitler Biz Pomakları Eskiden beri bildigimiz yeni bir inamçla karşılaştıgımızı-tanıştıgımızıda acıga cıkarmaktadır. Alevi, Bektaşi dedelerinin, babalarının etkisiyle, Balkan Aleviligi Balkan bektaşiligi ni Bogomilligin üzerine benimsedigimiz böylece ortaya cıkmıyormu.

Yavuz sultan selim hanın Emevi sunniligini osmanlıya taşıyıp Osman lı bürokrasi dini haline getirmesi şehirleri hızla sünnileştirirken saraya yakın Pomakların şehire yerleşen Pomakların bir kısmının sunnileşmesi dogaldır

Ya şimdi nerlerdeyiz dersek Günümüz Asimilasyon Politikaları biz Pomak topluluklarında dilin ard plana atılmasıyla belirginleşirken şehirlerde unutma, unutturma düzeylerine kadar erişiyor. Camilerden cenaze namazları kaldırılarak sunni inancın kapıları aralanarak benimsenmeye başlanıyor.

Daha altmışlara kadar Köylerimizde kasabalarımızda Pomakca hakim dilken, Pomak kültürünün ritüelleri uygulanırken ( Germen dedu-tikva na kora-baba martha-bojuk-gergövden vb )Şehirleşmek adına sunni inanc geleneklerinin taklitleri yaygınlaşmıştır. Asimilasyonun yaygınlaşması ölcüsünde Sünileşmek sunni mezhepleri benimsetmek moda haline dönüşmüş, Pomak adet görenekleri Geri kafalılıktır diyerekten beyinlerdeki raflara kaldırılmış her kuşagın kaybıyla raflardaki adet göreneklerimizde yıldızlardaki saygın yerini almıştır.

Aynı sürec pomakca icinde işleye başlamış Pomakca evlerin uc odalarına tıkılmış,halkın hakim inac terkedildikce hakim dil olan Pomakca da şifre dili, kuş dili gibi algılanmaya başlanmıştır.

Şehir yaşamı kent sakini olmak modernite kavramlarının cazibesi kendini Pomak olarak bilen nufus sayısı kadar Pomak oldugunu bilmeyen Pomakların varlıgının oluşmasına neden olmuştur.

Cevremizde kendisi başka bir şey olan babaannesi- büyükbabası büyükannesi dedesi Pomak olan o kadar cok insan varki. Bazı yerlerde bilimeyen bir dille yada Makedonca (!)ya benzer bir dille konuşan atalarından bahseden insanlardan o kadar varki..

Bir Panayır Bir Festi (val)

Bir Panayır Bir festi (val) afişi tarihsel derinliklerimize götürdügü yolculuk bir yana Hz mevlananın düstürü geregi “Fikrimiz ne olursa olsun zikrimiz bir olsun” diyerek Hem atalarımızı yadetmek hem ata yurdumuza bir yürek yakınlıgından biraz ırak bir yerde iyi vakit gecirmek icin Maddi imkanı olan Pomakları Festi Pavli’ye Pavli Panayırına cagırmak boynumuza borc olurken, Pomakların etkin yaşadıgı belediyelere “Kültürel etkinlikler calışmaları” geregi imkan saglıyarak temsili sayıdada olsa faliyette bulunmalarını önerirken Muhtarlarımızın Dayanışma becerilerini, minik birikimlerine ekliyerek pavli panayırına gelmelerini diliyoruz.

Ş.Korkmaz 2016-08-29