Čestit Tikva Na Kora- Čestit Koleda

Koleda antik Slav mitolojisinde yeni doğan Güneş anlamına geliyor.

Yenidoğan güneş Koleda; kışın ilk uzun gününde, bebek güneş olarak ilahlaşırken kısa bir vakitte döngüye girerek yılbaşı kimliğine bürünüveriyor.

Güneşin döngüsü Mevsimlere göre değişik şekiller aldıkça antik Slav paganiziminde farklı pagan tanrılarmış gibi algıda yaratmaya başlıyor.
Koliada – kış gündönümünün sabahındaki zayıf güneş tanrıdır, bebe tanrıdır.

Yarilo – İlkbahar sonrası gergövden- hedrellezi-hıdrellez sabahından sonra bir ergen güneş tanrıya dönüşmüş olur günden güne güçlenerek büyür.

Kupala – 21 temmuz sonrası sabah görünen kudretli güneştir, yaz gündönümüyle birlikte güçlenen güçlendikçe kudreti artan yakıcı yıkıcı bir güneş tanrıdır.
Khors -. Yaşlanmaya başlayan, yaşlandıkça bilgeleşen bir güneş tanrıdır.

Sabah açan sonbahar gülleriyle özdeşleşir.

Farklı antik Slav kabileleri yaşadıkları çografyalarda nüanslarda farklılaşan Koleda kış festivalleri düzenlerler.

Koleda onuruna oyunlar ve şarkılarla ayinler yapalar, yerler içerler eğlenirler.
Dogu slav kabileleri KOLEDUVANE adıyla kutlamaları yaparken, kutlama çöreklerine,hediyelerine KOLEDARİDA-KOLEDYA derlerdi.

Hırvatları oluşturacak kabilelerde KOLED adında bebek güneş ile sembolize edilerek kutlamalar benzer ritüellerle devam ederdi..

Antik Slavların güney kolunun bazı kabilerinin devamı olan POMAKLAR da ise günümüzde koleda geleneği güneşin kış kızıllığını andıran BAL KABAGI ile sembolize edilir hale dönüşmüştür.

Kışın ilk gündönümünün takip eden günlerde köylerde eğlenceler düzenlenir
Bal Kabakları kazanlarda kaynatılır Peçkalar yetmez bahçede fırınlar ev içi fırınlar tıka basa doldurulup balkabağı bereketi ile yeni yılın ilk günleri kutlanırdı.
KOLEDA dan NOEL e NOEL den TİKVA NA KORA ya

Orta çağda Hakim cebberut sisteme Balkanlarda-Trakya da direnmenin adı BOGOMİL lik iken Bogomilizmin Bizans egemenlerine altın tepside sunulup karşılığında İstanbulda bir kilise alınınca Balkanlarda sisteme karşı direnmenin ve teslim olmamanın inançsal farklılaşma olmaya başladı.
Kabile adları köylere şehirlere coğrafyaya yazılmaya başlanınca POMASCKU-POMASCHEN-POMAKS-POMAK adları duyulmaya başlanır.

İslamiyetin tutucu tarafıyla tanışan bizim halkımız Pagan gelenekleri inkar etmekte geçikmiyerek geleneklerden- adetlerden çıkmaya başlamıştır.
Hakim dünya sisteminin ortadoks olması sömürünün, zulmün ve köleciliğin yakıcı kılıcını temsil etmesi, ayrıştırmayı hızladırmış NOEL geleneklerimizden hızla çıkarılmıştır.

TİKVA NA KORA – Bal kabağı eğlencesi

Nehir kenarlarında Tarım ve Hayvancılıkla uğraşan Antik Pomak kabilelerinin Pagan inanışlarında bal kabağı önemli yer tutar.

Bilinmeyen, karanlıkta geçmiş onbinlerce yılın soğuk kış günlerini atlatıp sıcak günlere ulaşmak ateşi bulmak kadar sonrasında yiyecekleri pişirmekte önemli bir yer tutuyordu.

Bal Kabağının pişirilerek yenmesi insanın iç ısısının stabilleşmesine neden oluyordu.

Pişmiş Bal kabağının tadının , nefasetinin yanı sıra lifli yapısının zorlu kış günlerinde sindirim sistemini düzenlemesine, vucudun özümsüyeceği demirle yüklü olması onun uzun kış günlerinde insanın üşümememesine daha rahat bir kış geçirmesine neden olmuştur.

Zamanın Bu bölümlerinde kutsallaşan Bal Kabağı Güneşe benzeyen şekli ve hemen ısıya dönüşen karbonhidratı ilerde kullanılacak demir stoğuyla genelde güney Slavların da özelde Pomaklar da kış boyunca kullanılacak önemli bir ritüel haline dönüşmüştür.
Antik güney Slav kabilelerinden EKSLOVANLAR, DRAGOVİTİLER, MİRVATSİLER, SMOLYANİLER Pagan dininden çıktıkça bogomilleştiler, sisteme karşı cıktılar isyancılaştılar isyancılaştıkca farklılaştılar islamileşen islamileşirken pomaklaşan Pomaklaştıkca günümüze yaklaşan bizim insanlarımızda Koledanının pagan adetlerinin terk ettiler.
bogomilliğin inancı geregi olan Noeli reddetmemek zaten mümkün değildi.

Bu uzun tarihsel sürecin yerine islamla fazla çelişmiyen bir halde TİKVA NA KORA nın (Bal Kabagı Eglencesi) alması doğal bir sonuç gibi durmaktadır.

Modern çağda Halklaşmasını tamamlamış ama bir kaç parçaya bölünerek modern ulusların asimilasyon kazanında erimeye başlayan Pomak Halkında Dinin ayrıştırıcı özelliği önemini yitirmeye başlamıştır,

Günümüzde farklı coğrafyalarda Hıristıyan Pomakların yanı sıra herhangi bir dine dahil olmayan Pomaklara rastlanmaktadır inanç yelpazesi diğer halklar ve uluslarla benzerlik göstermektedir.
Halklaşmamızda geleneklerimizin taşıyıcı rolünün önemini belirtirken yaşamak zorunda kaldığımız asimilasyon cenderesinde bizim halkımıza ait olan ve Koleda-noel-Tikva Na Kora adlarıyla anılan yaşanılan dönemlerine ait olmakla birlikte, bugünde bizim olan bu geleneğimize özel önem atfetmemiz gerekiyor; bu gelenegimizin ayrıntılı ritüellerini tarihin derinliklerinden çıkartılarak ileriki zamanlara devretmek hepimizin boynumuzun borcu

Čestit Koleda – Čestit Noel- Čestit Tikva Na Kora

Şaban Korkmaz / ARALIK 28, 2018