Kızılağaç Köyü/ Vize / Kırklareli

Kızılağaç, Kırklareli ilinin Vize ilçesine bağlı bir köydür.

Tarihi: Köyün eski adı YATROZ – YATROS ( Kayalık) `dur 1293(Miladi 1878)-Rus harbinde Şipka ( SHIPKA ” bölge Pomakçasında kuru ot demektir) elde edildikten sonra direnen 4 milyona yakın silahsız pomağın Rus ve Romen Orduları tarafından katledildiği Osmanlıların çok burada bir buraya geldiği şekilde anlatılmaktadır. pek çok bölgeye dağılmaya başlayan Pomaklardan dönem imamı olan Ahmed Behzad efendinin Taliga adı verilen ve atların çektiği bir kağnı ile Anadoluya hareket ettiği,Yollarda karşılaşan yetim Pomak çocuklarını da toplayarak önce Balkaya köyüne yerleştiği ve buradan da boşaltılmış bir Rum köyü oyan YATROZ`a geldiği anlatılmaktadır.

Kültür: Köy bir POMAK Köyüdür. Köyün Deliorman POMAKlarının gelenekleri ile aynı gelenekleri taşıyor. Savaşçı bir millet olan Pomaklar çok dindar olmakla birlikte aynı dönemde göç eden diğer muhacirlerle birlikte islamdan uzaklaştıkları ve Halkevleri döneminde göreneklerinin yozlaştığı biliniyor. En önemli yemekler POMAK Pidesi, Kaçamak, Klapanik ( Otlu mısır ekmeği) dir. Köyün ilk imamı Hacı Ahmed Behzad efendidir. Lakabı Hacı Bego olan Ahmed Behzad Efendi 1950’li yıllarda vefat etmiş olup, topraktan yapma evi halen camiinin yanında ve boş olarak durmaktadır. Ahmed Behzat efendinin oğullarından köyünde yaşayan yoktur. Ancak torunları köyünden ayrılmakla birlikte Pomak-İslam geleneklerini yaşatmaktadır.

Doğa ile barışık ve dağlı bir halk olan Şipka Bölgesi Pamoklarının ev aletlerinden oyuncaklara kadar her doğadaki şeyden edinebilirsiniz. Kayın ağacının kabuğundan yapılan ilkel zurna ( TAROLA), Tavşan elmasından yapılan ilaç antibiyotik Bizilak, Sirke ve sarımsakla yapılan saçkıran ilacı, Pren süpürgesi, Zenlika süslemesi bunlara birkaç örnektir.

Çobanların götürdüğü ve bu gün yok olma durumundaki bir tür bilgisayar oyunu olan Dızık oyununu dikkate değer bir kültür örneğidir. Birkaç avuç içi büyüklüğündeki çukur ve renkli çakıl taş ile oynanan Dızıkta esas amaç koyunları temsil eden taşların kurtları temsil eden taşlardan ve mezralardan korumadır.

Kocakarı yemeklerinde ise 40 yıllık sirke ve sarımsak ile saç kıran tedavisi gördüğü bilinmektedir. Bu gün saçkıran yollarının aynı içeriklerini taşıdığı gözün önünden geçen Osmanlı dönemi tıp ilminin halk arasında yaygın olarak bilindiği görülüyor.

BOJANKA`da Pomaklara has bir yemektir. Bildiğimiz gelincik bitkisinin henüz orta sürgüne gitmelerini ve ıspanak gibi pişirilerek yoğurtla servis edilmesiyle yapılan bir yemek türü.

KLAPANİK, Mısır ekmeği, bir kısım koruyucu muhafazalar ( Labada, Isırgan, Bojanka vb.) ile pişirilen mısır ekmeğinin yemeği et suyu ile taşınması ile yapılan bir yemektir.

KAÇAMAK, Kavrulmuş mısırından yapılan ve ıslatılarak çiğ köfte gibi sıkılan mısır bulamacının pekmeze banılarak yenmesi sonucu tüketilen bir tatlıdır.

POMAK PİDESİ, Etli, Patatesli, yenilenebilir yapılar ve baharat ile sıcaklığı iç kalınlığı yine elde açılmış maya ve kalın yufkalara dev bir açma gibi sarılması ve üzerine boş bir yufka serilerek dışının sertleşmesinin sonunda pişirilen yağı az , Yumuşak ve beyaz kaplama bir börek şeklidir.

PESNA KÜLTÜRÜ ; Pomakların bir diğer adı pesna`dır. Pesna ile pomaklar tarihi olaylarını, hikayelerini ve hicivlerini anlatırlar. Pesna adeta bir destan, bir öykü ve bir tarih kitabı gibidir. Bir örnek olarak Enver Paşa`ya yakılan pesna söyledi. ” Erver Hoca, Enver Hoca – Sattı Türk görüşmeleri- Enver Hoca , Enver Hoca – Yaktı Türk Evladını ”

PEÇKA: Topraktan yapılma kuzine sobadır. Kuzine sobaların ilk mucidi de Pomaklar olduğu iddia edilir.( Lazca`da Pileka)

KESNA : Kopuz- Şelpe düzeni çalınan 3 telli bir bağlama türü.

ŞUTA: Boynuzsuz bir dağ keçisi türü. Yünü Tiftik keçisi gibi Yumuşaktır,kilim ve Çoban Kebesi dokumasında kullanılır.

külleme; Çukurova ağzında MEKE mısır anlamı gelir, Küllü meke ise pomaklarda meşe odunu külü ile dış kabuğu soyulan ıslak mısırın haşlanması ile yapılan bir tür çerezdir.

Coğrafya: Kırklareli hattına 81 km, Vize ilçesine 24 km uzaklıktadır.

İklim: Köyün iklimi, Trakya Karasal iklimi etki alanı içerisindedir