Pomak Timraş Cumhuriyeti-2-

Balkanlarda Osmanlı Varlığı

Bildiğimiz gibi Bizans imparatorluğu, önce Araplar ve daha sonra da Selçuklular vasıtasıyla Müslüman güçlerin meydan okumalarıyla karşı karşıya kaldı. Osmanlı güçlerinden önce güneyden Rumeli’ye geçişler, ilk olarak Aydınoğlu Umur Bey tarafından gerçekleştirilmiştir.

Osmanlılar 13. yüzyılın sonunda Anadolu’nun kuzeybatısında Marmara Denizi’ne yakın bir yerde yerleşmiş Orta asyalı küçük bir topluluk idi. Bu halka verilen Osmanlı ismi lideleri Osman (1290–1326) adından gelmektedir. Osmanlı devleti ilk büyük fetihlerini Balkanlar’da gerçekleştirerek topraklarını hızla genişletti. 1354 yılında ele geçirdikleri Gelibolu, Osmanlıların Avrupa’da sahip oldukları ilk şehir merkezi oldu.Diğer yandan 14. yüzyıl, Osmanlı çıkarları lehine belli koşullar sağlamaktaydı.

Bizans İmparatorluğu tacı için, III. Andranikos’un ölümü üzerine başlayan çekişmeden büyük demostik[1] Kantakuzen’e yardım etmek üzere donanmasıyla Rumeli’ye geçti. Umur Bey, 1344 yılına kadar Kantakuzen’e yardım etti. Ancak, bu tarihten sonra Kantakuzen, Umur Bey’in de tavsiyesine uyarak Osmanlı Padişahı Orhan Gazi’ye kendisine yardım etmesi için başvurdu. Orhan Gazi’nin oğlu Süleyman Paşa, komutasındaki 20.000 kişilik Osmanlı kuvvetini Rumeli’ye geçirdi. Bu kuvvetler Edirne’nin geri alınması için Kantakuzen’e yardım etmişler, geri dönüşlerinde Çimpe (Çimpi) Kalesi’ne bir miktar kuvvet bırakmışlardır. Daha sonra Gelibolu şehir ve limanını alarak Rumeli’de yerleşmek için bir köprübaşı elde etmiş oldular.Osmanlının Gelibolu’ya yerleşmeleri, Avrupalıların dikkatlerini çektiyse de, Balkanların durumunun karışık olması Osmanlının işini ciddi oranda kolaylaştırdı.

İlerleyen yıllarda bu sefer I.Murat Anadolu’da işleri yoluna koyup, Balkanlarda tekrar fetihlere başladığı sırada, buralardaki siyasi durum ciddi oranda karma karışık durumda idi. I.Murad (1360–1389)[2] , önce Edirne’yi aldı (1360),daha sonra ise, Meriç Nehri üzerinde 1371 yılında elde ettiği zaferin ardından Bulgaristan, Makedonya ve Güney Sırbistan topraklarını hâkimiyeti altına almayı başardı. Sofya 1385, Niş 1386, Selanik ise 1387 yılında ele geçirildi.

Osmanlılar ilerlemelerinin bu evresinde, fethettikleri toprakların yerli prenslerinden bazılarını iktidarda bıraktılarsa da, bu prensler haraç ödemek ve askeri yardımda bulunmakla yükümlü tutuldu. Bu sayede sultanlar, gerçekleştirdikleri seferlerde Balkan prenslerinden düzenli olarak askeri destek temin etti. Diğer bölgeler ve belli başlı şehir merkezleri Osmanlıların doğrudan yönetimi altına girdi.Tirnova 1393 yılında alındı,ardından Eflâk’ta (1386–1418)Osmanlı’ya tabi hale getirildi.Nisan 1453′te Osmanlıların İstanbul kuşatması başladı. Osmanlı ordusu, iki ay boyunca şehrin kuşatmasını sürdürerek İstanbulu 29 Mayıs’ta almayı başardı.II. Mehmed (Fatih Sultan Mehmed) ayrıca, Osmanlıların Balkanlar’daki sınırlarını genişletmeyi de başardı.1463 yılında Bosna alındı ve akabinde Bosna’nın komşusu Hersek 1482 yılında düştü.

Tüm bu fetihlere rahmen Osmanlı imparatorluğu gücünün doruğuna, “Kanuni” olarak da bilinen Muhteşem Süleyman (1520–1566) zamanında ulaştı. 1521 yılında Belgrad alındı.Fakat Osmanlı tarafından büyük zaferler elde edilmesine karşın, Osmanlı orduları ilerlemesini sürdüremedi. 1529 yılında gerçekleştirdikleri kuşatmada Osmanlı orduları Viyana’yı almayı başaramadı,bu durum aynı zamanda Osmanlının en batı sınırınında sabitlenmesi anlamı taşımış oldu.

Osmanlının Balkanlardaki varlığı kısaca bu şekilde meydana gelmiştir.Tabiki herkezce de malum olacaktırki Osmanlı öyle direnişsiz bu toprakları almamış, yada egemenliğini sürdürmemiştir.Sonraki bölümde balkanlarda Osmanlıya karşı yapılan direnişleri anlatmaya çalışacağım.

Devam edecek………

İbrahim Kenar / 31 Tem. 2011/ Stockholm
——————————————

[1]–Bizans İmparatorunda,imparatordan sonra gelen kara orduları komutanı.
[2]–Ayrıntılı bilgi için bakınız: İsmail Hakkı Uzunçarsılı, “I.Murat”, İslam Ansiklopedisi, MEB Yayınları,C.VIII, İstanbul 1938, s.587-598.
[*]–Mehmet Solak-Osmanlı İdaresi Altında Balkanlar -2007
[*]–Eylem Tekemen-Belin Kongresi ve Osmanlı Devleti-2006