POMAKLAR MESELESİ

Kendileri de itiraf ediyorlar.

Rodopsi Straj gazetesi acı acı itiraflarda bulunuyor ve hükümeti şiddetle tenkit ediyor.

Rodoplarda ki Pomakların nasıl feci bir vaziyette işsiz, güçsüz, mektepsiz, sefil ve aç yaşadıklarını Bulgar gazeteleri istinaden yazmış ve bu mesele hakkında fikirlerimizi de ilave etmiştik.

Başta hükümet fırkasının organı olan Zname gazetesi olduğu halde hemen bütün Bulgar matbuatı Pomakların yalnız işsiz ve aç olduklarını değil, aynı zamanda resmi mesul ve gayri mesul eşhas ve teşekkürler tarafından tazyik gördükleri itiraf ettiler.

Dünki posta ile gelen Rodopski Straj gazetesi de aynı mesele hakkında bir başmakale yazarak Pomakların çok tahammül – fersa bir hayat yaşadıklarını ileri sürüyor ve bu zavallıların çektikleri çileler dolayısıyla tehlikeyi göze alarak vatanlarını terk ettiklerini ilave ediyor.

Bu gazete biraz daha ileri giderek Pomakların aynı zamanda mektepsiz olduklarını ve mekteplerinin hükümet tarafından kapatılmış bulunduğunu itiraf etmekte ve açılan ” Milli mektep ” lerde muallimlik yapmakta bulunan gençlerin çok acemi kimseler olmaları dolayısıyla alfabe tedrisatına A, dan mı yoksa İ, denmi başlamak lazım geleceğini bilmedikleri bazı yerlerde günde üç saat bazı yerlerde ise hiç ders yapılmadığını iddia eylemektedir.

Rodopski Straj gazetesi bu meseleleri tahsil ettikten sonra Pomakların mal ve müklerine bile adam akıllı tesahup edemediklerini ileri sürerek şöylece devam etmektedir.

Çalışıyor, kazanıyor ve beklemiyorsun…

Böyle olduğu halde seni geçindiren toprağına ” Bu benim malımdır ” diyemiyorsun.

Bu, ademi memnuniyet ve hoşnutsuzluk tevlit etmiğe değer esaslı bir sebep değil midir.

Pomak, hayvanını ” Aylak ” denilen meralara salamaz..

Çünki… derhal cezalandırılır.

Bunlara benzer daha bir çok anormal vaziyetler vardır ki bunlar bizim için birer ayıp teşkil ederler.

Bu vaziyet engin topraklara malik Çarlık Rusya’sının herhangi bir eyaletinde olsaydı, belki de, bir dereceye kadar mazur görüldü.

Fakat, bunların küçük Bulgaristan’da oluşu, Bulgar Devleti için hicapaver bir şeydir.

Utanınız Efendiler…

Gidin o zaman Rodoplar’da Bulgar vatandaşının nasıl mektepsiz, yoksul, hamamsız, hastahane’siz işsiz ve sefil yaşadıklarını görerek utanınız…

Çünkü, şimdiye kadar ondan daima aldınız ve fakat, ona hiç bir şey vermediniz.

Pomaklar yirmi seneden beri sizi kendi vekilleri olarak seçiyorlar.

İçinizde tek bir kişi çıkarak onları düşünmedi.

Onlar tek bir şey vermedi ve maruz kaldıkları haksızları görmek istemedi.

Ve bugün bütün Rodoplar bir baştan bir başa heyecan içinde vatanlarını terk etmek için dalgalanırken mücrim adamlar gibi susuyorsunuz.

Biz kehanet taslamıyoruz.

Fakat bu vaziyet böyle devam ettikçe daha fena şeylere şahit olacağımıza şüphe yoktur.

Onların mülkiyet hakları tanınmalı, fakirlere toprak verilmeli ve iş bulunmalı.

Yollar, hastaneler, hamamlar açılmalı, orman kanunları, muhit ve şeraite göre tatbik ve tadil ve şeraite göre tatbik ve tadil edilmeli … ve en mühimi mekteplerine maaşları Hükümetçe ödenen yerli hocalar tayin olunmalı …

Bunlar yapıldıktan sonra Pomaklar hala hoşnut kalmazlarsa o zaman istedikleri yere gitmelerine müsaade etmeli…

Varsın o zaman kanunsuz, mektepsiz, hamamsız v.s. yerler arayarak sırtüstü yatsınlar ve gökten ekmek beklesinler…

Fakat, biz evvela ona bütün bu şeyleri vermeliyiz.

*
Yazar İsmail Demiray’ın katkılarıyla 14. 5. 1934 yılı Millet Gazetesinden notlar.