Ribnovo Pomak Düğünü / NATIONAL GEOGRAPHIC

FOTOĞRAF: GUY MARTIN, NATIONAL GEOGRAPHIC

Bu fotoğraflar sizi Avrupa’nın Müslümanevliliğine götürüyor.

Bulgaristan, Ribnovo’da Pomak olarak ta bilinen Slav Müslümanlarının kış düğünleri iki güne uzanır ve tüm köyü kapsar.

SURİYE MÜLTECİ KRİZİ müslümanları Avrupa’nın dikkatinin merkezine çekti. Ancak bu, aynızamanda anti-İslami duygulara yeni bird alga da ekledi. Ancak, fotoğrafçı Guy Martin’infotoğraflarında da gösterdiği gibi Bulgaristan’ın Müslüman toplumu bu kıtada çok uzun zamandanberi yerleşik.

Tenha bir köşedeki Ribnovo köyü bölgede geleneksel Müslüman – ya da Pomak– düğün yapılan ikiyerden biri. Bu düğünler geleneksel düğün mevsimi olan kış aylarında yapılıyor.

Ribnovo’daki Pomak düğünleri Cumartesi ve Pazar’ı kapsayarak tam iki gün sürüyor. Ribnovo’dakiher kış hafta sonu halkı oynarken, yemek yerken, gelin ve damada gayet süslü yatak odalarıhazırlarken görebilirsiniz.

Martin diyor ki Cumartesi sabahı erken saatte bu yatak odaları gelinin evinin hemen dışınakurulur. Bunun anlamı da aileö komşular ve eş dosta yeni evlilerin yeni yaşamının nasıl olacağınıgöstermeyi de amaçlayan bir gösteriş. Gösterime hazırlanan oda ne kadar büyük ve süslü ise o kadar iyi.

Hemen ardından eş dost ve komşular hediyeleri ile gelmeye başlıyor ve hediyeler gelinin evinindışına konuluyor. Martin, gelinin ailesi tarafından evin dışına 6 metre yüksekliğinde ahşap biriskele inşa edildiğini ve buna “gelin ve damadın yeni evini döşemeye yarayacak, bazıları el yapımıolan halı, kilim, battaniye ve elbiselerin asılacağını” anlatıyor.

‘Bu iskele’nin inşa edilmesinde toplumun katılımının hayati önemi var.’ diyor Martin, 10-15 adamın biraraya gelip kurması gerekiyor. Ondan sonra da sırada yatak [gerdek] odasınınkurulması ve günün sonunda da sökülmesi var.’ Martin anlatmaya devam ediyor: “Her bir düğüniçin 50-60 kişilik bir ordu toplanması gerekiyor.”

Yatak odası hazırlığından sonra gelinin ailesi Cumartesi öğleden sonra eğlencesine ev sahipliğiyapıyor. Pomaklar yemek yiyor, gelinin üzerine ödül asıyor, köy meydanında geleneksel danslarıolan ‘hora’ tepiyor. Akşamın ileri saatlerinde gelin ve arkadaşları ellerine kına yakabilirler. Gençlerde kahvehanelerde toplanıp sigara içerek, muhabbet ederek gecenin sonunu getiriyorlar.

Ertesi günü bu süreç tekrarlanıyor. Yatak odası tekrar kuruluyor, hediyeler gelmeye başlıyor ve budefa da öğleden itibaren damadın ailesi düğünün ev sahibi oluyorlar.

Ancak Pazar gecesi gelin sadece kına yakmakla kalmıyor. Yere yatıyor ve kız arkadaşları, akrabalarıpür dikkat boyuyor, makyaj yapıyor, mücevherlerle süslüyor ve saatler süren bir ‘gelin’ hazırlığıyapıyorlar.

Ardından da gelin ayağa kaldırılıyor, gözleri kapalı olarak aile evinin dışına yönlendiriliyor. Martin bundaki sembolizmi açıklıyor: “Bu şimdi çıktığın ev artık bir daha yaşamak için geri dönmeyeceğinevdir!”

Bu noktada dışarıda toplanan halk, gelinle damadın etrafında bir saate kadar duruyor, fotoğraflar çektiriyor, hediyeler veriyor (ve bu süre boyunca da gelinin gözleri hala kapalı kalıyor). Bir imam gelip nikahlarını kılıyor, dua ediyor. Bunun ardından da gelin, kocasının evine doğru törensel birşekilde yürümeye başlıyor.

Martin açıklıyor: “Gelinle damadın evi ister yanyana olsun isterse arada bir iki kilometre mesafe, hala gelinin gözleri kapalı olduğu halde yürümeleri gerekiyor.”

Geldiklerinde damadın ailesi yeni evlilerle yatak odasında toplanıyorlar. Geçmiş zamanlarıngörücü usulünden kalma alışkanlıkla damadın ailesi gelinin başındaki kırmızı peçeyi kaldırabilir veböylelikle sembolik olarak gelinle tanışmış olurlar.

Bundan sonra da herkes çekilir ve yeni evlileri üç gün başbaşa bırakır.

Günümüzde Ribnovo halkının genç nesli sık sık çalışmak için bazen yılın bir kısmı bazen de tamamı boyunca yurtdışına gitmekte. Şimdilerde tanışıp evlenmek daha çok kabul gördüğü içingörücü usulü evlilik giderek azalmakta. (Bazı genç Pomaklar ise tamamen farklı nedenlerle –gelenekten çok maddi durumdan dolayı– bu karmaşık törenleri artık bir kenara bırakıyor. Nihayetinde toplumun tümünü kapsayan bir düğün epey paraya maloluyor.)

Martin Pomak düğünlerinin sağlam bir gelenek olarak sürmekte olduğunu söylese de gençlerin –yurtdışına gitmek ve oralardaki yeni fikirlerden etkilenmek yerine– memlekete gelip düğünyapmaya devam edip etmeyeceklerini bnize zaman gösterecek.