TIRNOVA PALTENİKLERİ (Vampirleri- Cadıları)

Tırnova Olayı olarak tarihe geçmiş vaka, 1833 yılında Balkanlar’da bir POMAK kasabası olan Tırnova’da yapılan “yeniçeri vampirleri” ya da “yeniçeri cadıları” avıdır.

Pomak kültüründe önemli yeri olan İnsanları öldürmemekle birlikte Sıkıntı, hastalık, kötü olaylar üreten Paltenik kültürününün etkisinden faydalanırak Bektaşi inancıyla bagları bulunan pomak nufusun Bektaşi ocagı olan Yeniceri ocagının kaldırılmasında oluşacak tepkileri azaltmak, önlemek için hazırlanmış bir olaydır.

Yeniçeri ocak kültürünün yok edilmesinin amaçlandığı zaman diliminde gerçekleşen bu olayda bazı ölü yeniçerilerin Paltenik olarak şehre dadandığı ve korku saldığı gerekçesiyle mezarlarından çıkarılmış ve Pomakların Kadim inanışları geregi sevdiklerininin , önemli kişilerin mezarından dirilip Paltenikleşmemesi için “Kazık cakma” ritüelleri geregi gögüslerine kazık çakılmıştır, daha sonra da bu cesetler yakılmıştır. Bu olay Takvim-i Vekayi’nin 69. sayısında yayınlanmıştır.

Kadı Ahmet Şükrü Efendi’nin Mektubu
“Tırnova’da cadılar türedi. Gün battıktan sonra evlere dadanıp, erzak namına ne varsa; un, yağ, şeker, bal gibi şeyleri birbirine katıp içlerine bazen toprak bile karıştırıyorlar. Evlerin içlerine girerek yüklüklerdeki yorgan, şilte, yastık ve bohçaları didikleyip açıyorlar. Zaman zaman insanların üzerine taş, toprak, çanak çömlek attıkları halde kimse bir şey görmüyor. Birkaç erkek ve kadının da üstüne saldırdılar. Bunlara sorduğumuzda, ‘Sanki üzerimize manda çöktü sandık!’ dediler ama bir şey görmemişlerdi. Bu sebeple birçok mahalle sakini evlerini başka yerlere taşımak zorunda kaldılar. Halk, en sonunda bunun cadı işi olduğuna karar verdi.

Civar kasabalardan İslimye’de yaşayan ve cadı çıkartmakla şöhret bulmuş olan Nikola isimli bir Rum, bu işi halletmek üzere kasabaya çağrıldı ve kendisiyle işi halletmesine karşılık 800 kuruşa pazarlık edildi. Nikola, beraberinde getirdiği üzeri resimli bir tahtayla kasaba mezarlığına gitti ve bunu parmağının üzerine yerleştirerek çevirdi. Resimli tahta hangi mezara dönük durduysa o mezarın cadılı olduğunu gösterdi.

Resimli tahtanın dönük kaldığı mezarlar hayattayken şimdi kaldırılmış olan Yeniçeri Ocağı’na mensup iki yeniçeriye, Ali Alemdar ve Abdi Alemdar adındaki iki eşkıyaya aitti. Bunların mezarını açtığımızda karşılaştığımız manzara korkunçtu. Her ikisinin cesedini de yarım misli büyümüş, kılları ve parmaklarıyla tırnaklarını üçer dörder kat uzamış bulduk.”

Bu düzmece olayda amaç;Yeniçeri ocagının Kültürel Soykırıma ugratılmasıdır.
II. Mahmud’un 1826 yılında yeniçeri ocaklarını kaldırması yeniceri ocagıyla ilişkili Bektaşi ocakları tekkeleri tarafından tepkiyle karşılanmış yer yer kalkınma girişimleri olmuştur. Tırnovadaki bu düzmece olaydaki asıl amaç halkı yeniçerilerden iyice nefret ettirmek ve yeniçerlere ait var olan kültürü yok etmekti. Pomak kültüründe olumsuz etkileri olan Paltenik kültürü esas alınarak Tırnovolı ve cıvar halk yeniçerilerden iyice nefret etmeleri amaclanmıştır Akabinde bu olayın yayılmasıyla birlikte yer yer yeniçeri mezarları ve mezar taşları yerlerinden sökülerek kültürel miras yok edilmeye başlanmıştır.

Kaynak Tırnova cadıları